اگرچه علاقه به آینده پژوهی استراتژیک در حال افزایش است، اجرای این سیستم ها در سازمان ها محدود باقی مانده است.این امر می تواند به دلیل شک و تردید درباره بازگشت سرمایه گذاری، یا عدم اطمینان در مورد ایجاد ارزش از فعالیت های آینده پژوهی استراتژیک باشد. در این مقاله قصد داریم به تعریف مفهوم آینده پژوهی استراتژیک بپردازیم.
مفهوم آینده پژوهی استراتژیک دو جنبه اصلی دارد، درک و پیش بینی آینده، که می تواند با مقایسه مفهوم آینده پژوهی با پیش بینی بهتر نشان داده شود. مطالعات آینده می تواند سه شکل به خود بگیرد. در درجه اول، می تواند آینده را پیش بینی کنند اما مطلقا هیچ کاری در مورد آن انجام نمی دهد. درجه دوم، می تواند آینده را پیش بینی کند و آمادگی برای استفاده از تحولات قابل پیش بینی را داشته باشد و درجه سوم، می تواند آینده را پیش بینی کند و اقداماتی جهت تاثیر بر آن به طور مطلوب انجام دهد. آینده پژوهی به نوع دوم و سوم مطالعات آینده مربوط است، در حالی که پیش بینی با نوع اول آن سر و کار دارد. وایتهد این دو شکل پیش بینی را در آینده پژوهی پیشنهاد داد و بیان کرد که پیش بینی تحولات آینده، سازمان های کسب و کار موفق را از ناموفق جدا میسازد.
شوارتز آینده پژوهی را “هنر دیدگاه بلند” می نامد و آینده پژوهی استراتژیک را توانایی خلق و نگهداری یک دیدگاه رو به جلوی با کیفیت، منسجم و کاربردی و استفاده از بینش های به دست آمده از روش های مفید سازمانی می داند. او معتقد است که توسعه آینده پژوهی استراتژیک، یک فرایند یادگیری است که بالاترین اهمیت را در توانایی شرکت برای نوآوری به طور مستمر دارد.
محققان آینده پژوهی شرکتی را مطالعات آینده برای کسب و کار تعریف می کنند و متذکر میشوند که آینده پژوهی شرکتی همیشه روی این سوال متمرکز می شود که چگونه سازمان ها را برای آینده آماده سازیم. آنها بیان می کنند که آینده پژوهی شرکتی، بستر لازم را برای تصمیم گیری استراتژیک را فراهم می کند، رقابت آینده را حفظ کرده و قابلیت های یادگیری و نوآوری را افزایش میدهد.
مدل های برنامه ریزی استراتژیک سنتی نمی توانند با پیچیدگی، عدم قطعیت و تغییرات سریع در محیط خارجی کنار بیاید . مدل های سنتی را به عنوان یک فرایند سه مرحله ای تعریف می شود: تفکر استراتژیک (ترکیب و بررسی امکانات و گزینه ها)، تصمیم گیری استراتژیک (انتخاب و تنظیم جهت ها و برنامه ریزی استراتژیک (انجام اقدامات)
روش ها و رویکردهای اینده پژوهی، مقدمه ای برای تفکر استراتژیک است. برنامه ریزی استراتژیک یک مرحله اجرایی برای آینده پژوهی به شمار میرود. بنابراین آینده پژوهی جایگزین برنامه ریزی استراتژیک نیست بلکه محتوای آن را که در آن موضوع تدوین استراتژی، برنامه ریزی و اجرای استراتژی مطرح می‌شود، غنی می سازد.
نتیجه گیری
از آنجا که ادبیات آینده پژوهی استراتژیک خلق ارزش را از نظر ادراک و تفسیر آینده نشان میدهد و ادبیات مدیریت استراتژیک و نو آوری نقش آینده پژوهی را در خلق ارزش در پاسخ های سازمانی و اقدامات نسبت به محیط آینده مشخص می سازد، با مرور ادبیات این سه مقوله سهم ارزش بالقوه آینده پژوهی استراتژیک برای سازمان ها مشخص گردید و بیان شد که استفاده از آینده پژوهی استراتژیک و اجرای صحیح آن نقش بسزایی در موفقیت سازمان ها ایفا می کند.
ارزش خلق شده توسط آینده پژوهی از دو منظر رویکرد و سطح فعالیت دسته بندی شده اند. همانطور که در جدول نشان داده شده است، می توان استدلال کرد که آینده پژوهی استراتژیک در دو سطح سازمان و محصول و با دو رویکرد ادراک و پیش بینی (تفسیر) فعالیت می کند. از دیدگاه پیش بینی استراتژیک و مدیریت استراتژیک، آینده پژوهی در سطح سازمان و از دیدگاه مدیریت نوآوری محصولی، آینده پژوهی در سطح محصول قرار می گیرد. در هر دو سطح فعالیت های پایش محیطی، تفسیر داده ها و یادگیری به طور مجزا انجام می گیرند. میتوان گفت که در مراحل پایش محیطی، ادراک و در مرحله تفسیر و یادگیری، پیش بینی صورت می گیرد.
همان طور که استفاده از آینده پژوهی استراتژیک می تواند به طور قابل توجهی در خلق ارزش برای سازمان ها مفید است استفاده نکردن از آن یا اجرای نادرست آن می تواند در شکست سازمان ها نقش مهمی ایفا می کند.